"Wydech" Ted Chiang

Wiele wiele lat temu, jeszcze na studiach, na zajęciach z filozofii mój profesor posłużył się cytatem, który na stałe wyrył się w mojej pamięci : "Koszt świadomości to wiedza o nieuchronności". Jeśli głębiej się zastanowimy nad tymi słowami to przekonamy się jak bardzo są prawdziwe. W zdaniu tym zawarta jest cała ironia wszechświata, a przynajmniej tej jego części, która jest nam znana.  Nie ma znaczenia, co wiemy, nasz los został z góry zaplanowany. Idea predestynacji jest jednocześnie intelektualnym triumfem i duchowym ślepym zaułkiem - kiedy to umysł zdaje sobie sprawę z własnej bezsilności. Ta samoświadomość jest dominującym tematem w opowieściach Czanga.Nie da się ukryć iż autor jest mistrzem krótkich form i w końcu zostało to dostrzeżone. Jedno z zawartych w antologii opowiadań zostało nominowane do nagrody Hugo. Ciekawa jestem czy wam się poszczęści i zgadniecie które? Nie obawiajcie się i śmiało czytajcie wszystkie, są naprawdę rewelacyjne, a wybranie tej jednej, jedynej opowieści będzie zadaniem bardzo trudnym. 

W tych dziewięciu zdumiewająco oryginalnych, prowokujących i wzruszających opowiadaniach Ted Chiang rozważa niektóre z najstarszych pytań stawianych przez ludzkość, a także inne, zupełnie nowe pytania, które mogły przyjść na myśl wyłącznie jemu.

W pierwszej opowieści pod tytułem "Kupiec i wrota alchemika"  bohater odkrywa, że ​​„Zbieg okoliczności i intencja są dwiema stronami tego samego gobelinu ...” Nasze pozorne cele są w równym stopniu wynikiem systematycznego związku przyczynowo-skutkowego wszechświata, jak chociażby burze piaskowe czy losowe tragedie. Tak więc „przeszłość i przyszłość są takie same i nie możemy tego zmienić”. Nawet podróże w czasie nie mogą wpłynąć na nasze losy. Wszystko zostało zaprogramowane od samego początku. Kiedy tradycyjni pisarze science fiction zajmują się mechaniką i paradoksalnymi konsekwencjami podróży w czasie, Chiang przyjmuje teologiczno filozoficzno, alchemiczne podejście i cofa nas setki lat wstecz zamiast przenieść do nowoczesnego wnętrza futurystycznego statku kosmicznego. Autor stworzył przypominającą nieco matrioszkę powieść, opowiedzianą w mitycznym, starożytnym tonie. Słychać tutaj dźwięki przypowieści jednak czytelnik nie odczuwa, że jest umoralniany na siłę. Opowiadanie to skłania do przemyśleń, zastanowienia się nad światem i własnym życiem. 

W tytułowej opowieści "Wydech", która rozgrywa się w świecie robotów, które są faktycznie nieśmiertelne, jedna odważna jednostka stara się odkryć źródło swojej świadomości w ramach własnego mechanizmu. Ale odnosząc sukces, odkrywa także nieuchronne prawo rosnącej entropii, które wskazuje na nieuchronny los cywilizacji robotów. Nawiązanie do naszych obecnych obaw związanych z globalnym ociepleniem jest niepodważalne. Stąd wniosek robota: „ Badanie naszych mózgów ujawniło nam nie sekrety przeszłości, ale to, co ostatecznie nas czeka” . 

Kolejne opowiadanie pokazuje głębokie, ale nieoczekiwane konsekwencje wynikające się z pojawienia się na rynku nowej zabawki high-tech. Przewidywarka to małe urządzenie ręczne, które dokładnie przewiduje, kiedy właściciel go aktywuje, zapalając zieloną diodę LED. „Nie ma sposobu, aby oszukać Przewidywarkę”. Działa za każdym razem. Tyle o idei wolnej woli i naszej zdolności do zmiany kursu powszechnego rozwoju. A implikacja? Cywilizacja zależy teraz od samooszukiwania się. Być może zawsze tak było. ” 

"Cykl życia oprogramowania" jest najdłuższym opowiadaniem w całej antologii. Akcja tej historii rozgrywa się w siedzibie renomowanej firmy AI, która opracowała genom „Neuroblast” dla gatunku wirtualnych stworzeń zwanych „digientami”. Cyfryzatorzy biegle władają językiem, uczą się,  a potem są sprzedawani w celach komercyjnych, takie tamagotchi zaawansowanych technologii. Mogą być również instalowane tymczasowo w robotach i stać się częścią świata fizycznego. Z roku na rok wirtualne zwierzęta stają się coraz bardziej rozwinięte. Wzrasta również ich samoświadomość. W rezultacie rozwijają własny język i niezależną kulturę - z nieprzyjemnymi , a często smutnymi, konsekwencjami dla ich właścicieli. 

Opowiadań jest jeszcze więcej jednak nie zamierzam im wszystkich streszczać bo to jednak recenzja a nie szkolny "bryk" ;)

Podejście Changa do technologii, a nawet do świadomego życia, które ją produkuje, może wydawać się raczej ponure, ale zaskakuje w swoich quasi-redakcyjnych spostrzeżeniach. Na przykład jedna z jego postaci stwierdza, że ​​„Nic nie wymazuje przeszłości. Jest pokuta, i jest przebaczenie. To wszystko, ale to aż nadto. " Moim zdaniem największym przesłaniem tej książki było żeby udawać, że mamy wolną wolę,zachowywać się tak jak by nasze decyzje miały jakieś znaczenie, nawet jeśli wiemy, że jest zupełnie inaczej. Autor udziela nam również wielu rozsądnych wskazówek duchowych abyśmy mogli kontemplować cud jakim jest nasze życie. Zdecydowanie polecam i tę książkę i zdrową kontemplację. 

Tytuł : "Wydech"

Autor : Ted Chiang

Data wydania : 24 marzec 2020

Liczba stron : 395

Tytuł oryginału : Exhalation: Stories (2019)  

Za możliwość przeczytania i zrecenzowania książki serdecznie dziękuję wydawnictwu :