"Nieprawdopodobna przyjaźń. Palestynka, żydówka i ich wspólna walka o pokój" Anthony David

     Jak byłam na studiach (całe szczęście już na ostatnim roku), napisałam esej, a raczej elaborat, na temat konfliktu palestyńsko-izraelskiego, w którym stanęłam zdecydowanie po stronie Palestyńczyków. Jak się okazało wykładowca miał odmienne zdanie, z pracy dostałam ocenę ledwie dostateczną i straciłam szansę, na dobrą notę końcową. Choć historia nigdy nie należała do moich ulubionych przedmiotów a wkuwanie dat, nazw i imion było przychodziło mi z trudnością, tak są takie wydarzenia z naszej przeszłości, o których istnieniu powinien wiedzieć każdy szanujący się obywatel. Konflikt bliskowschodni trwa już od dziesiątek lat i ma wpływ nie tylko na lokalną politykę lecz również na tę światową. Z roku na rok zatacza coraz szersze kręgi. Walki trwają do dziś i nic nie zapowiada by miały się skończyć. Całe szczęście istnieją ludzie tacy jak Rut i Raymunda, oraz ich dzieci i przyjaciele, którzy walczą o sprawiedliwość i o to by ludzie żyli w pokoju w świecie podzielonym murami, zarówno tymi kamiennymi jak i powstałymi w naszych psychikach. "Nieprawdopodobna przyjaźń" to nie tylko książka o pięknym uczuciu lecz fabularyzowana historia Izraela i Palestyny, arabów i Żydów oraz wszystkich ludzi.

Niezwykła historia sekretnej czterdziestoletniej przyjaźni między dwiema kobietami, które choć pochodziły z wrogich obozów, miały wspólną pokojową misję
Ta podwójna biografia przedstawia burzliwe życie Rut Dajan – założycielki słynnego izraelskiego domu mody i Raymondy Tawil – palestyńskiej dziennikarki i feministki. Połączyła je przyjaźń, która pokonała wszelkie uprzedzenia i przezwyciężyła wiele przeciwności w kraju rozdartym wojną.
Autor Anthony David, nagradzany biograf i historyk, w oparciu o wywiady z bohaterkami, a także o ich pamiętniki i dzienniki w wartki i fascynujący sposób opowiada piękną historię pojednania i nadziei rozgrywającą się w atmosferze niekończącego się konfliktu bliskowschodniego.
Opowieść ta pozwala zagłębić się w zakulisowe, nieznane dzieje najsłynniejszych przywódców Bliskiego Wschodu, widziane oczami dwóch wybitnych kobiet stojących po obu stronach sporu a jednocześnie usłyszeć głos Izraelczyków i Palestyńczyków uwikłanych w konflikt. Niesie przy tym nadzieję na pokojową przyszłość. 

 W książce tej poznajemy dwie niesamowite kobiety, które zmieniły bieg historii, przynajmniej tej lokalnej, jednak warto by usłyszał o nich cały świat. Pierwszą z nich jest Rut Dajan, feministka i bojowniczka o wolność i sprawiedliwość a jednocześnie żona jednego z najbardziej okrutnych i sadystycznych izraelskich generałów Mosze Dajana. Jak sama mówi : wyszła za mąż za zwykłego rolnika i nie spodziewała się tego, jaką przyszłość zgotuje mu los . Nie przypuszczała, że ten zabawny i opiekuńczy człowiek zostanie jedną z najważniejszych postaci w państwie i to od niego będzie zależał los setek tysięcy ludzi. Jednymi z najbardziej zapamiętanych słów Dajana były : '"nie ma kogoś takiego jak Palestyńczycy" i właśnie tą dewizą kierował się przez całe życie. Robił wszystko by zamknąć Arabów w strefach specjalnych i powoli ich eksterminować. Marzył o potędze Izraela i nie wahał się wydawać rozkazów w wyniku których ginęły setki cywilów, w tym dzieci. Po kolejnej z takich akcji, Rut nie wytrzymała i zażądała rozwodu. Miała dość kiedy ludzie utożsamiali ją z uczynkami jej męża, miała dość tłumaczenia się że nie jest Mosze Dajanem. Ona wybrała swoją własną ścieżkę, pragnęła pomagać, tym którzy tej pomocy potrzebowali. Zaczęła od biednych arabek na Zachodnim Brzegu, beduinek oraz muzułmańskich Bułgarów, którzy przybyli do Izraela. Pracując w (z początku państwowej) firmie MASKIT, która funkcjonuje do dziś. Angażując do pracy rzesze bezrobotnych kobiet poprawiła ich warunki bytowe. Jednocześnie okazało się, że produkowane przez nich tkaniny czy ubrania były bardzo dobrej jakości i charakteryzowały się oryginalnym stylem, który przypadł do gustu nowoczesnym amerykankom. Wyroby MASKITU sprzedawano nawet na Piątej Alei w Nowym Jorku. Jednak nadszedł taki czas, kiedy Rut miała już dość i postanowiła wyjechać, w końcu na świecie są miliony potrzebujących, a ona marzyła już tylko o jednym, o tym by stać się całkowicie anonimowa. Wyjechała do Afryki, potem do Ameryki Południowej, zwiedziła Paryż i Londyn, na krótko zatrzymała się również w Stanach Zjednoczonych, jednak przez cały ten czas nie zapomniała o swojej ojczyźnie. I o swojej przyjaciółce Raymondzie, która cały czas walczyła o wolność.

Kolejna postacią, niemniej kolorową od żony Dajana, jest Raymonda Tawil, palestyńska działaczka feministyczna, pisarka i dziennikarka, teściowa Jasyra Arafata. Może zdziwi was fakt, że należała do znanej i cenionej rodziny chrześcijańskiej, choć dużo osób brało ją za muzułmankę. Musimy jednak pamiętać, że Izrael to istny tygiel narodowościowy. Jeszcze przed 1948 rokiem , kiedy rząd Stanów Zjednoczonych zdecydował o odebraniu ziemi Palestyńczykom i przekazaniu jej Żydom , żyli tutaj ludzie wielu różnych kultur i religii. To przybywający ze zniszczonej wojną Europy potomkowie Dawida sprawili, że wszystkie mniejszości, zostały zamknięte w specjalnych strefach, które autonomię zyskały dopiero wiele lat później, w wyniku wojny partyzanckiej i pomocy z zagranicy. Również rodzina Tawil wygnana została ze swojego domu i zmuszona do zamieszkania za murem, w Jordanii. Niezwykle odważna i nowoczesna Raymonda, nie mogła się z tym pogodzić. Święcie wierzyła w sprawę palestyńską i chciała by politycy na nowo stworzyli kraj, który stałby się ojczyzną dla wielu narodów. Kobieta ta miała szczęście, gdyż w świecie rządzonym przez mężczyzn, zakochał się w niej ten, który miał duszę "pantoflarza". Oczywiście nie chcę tutaj nikogo obrażać, jednak Daud, był tak zakochany w swojej przebojowej żonie, że zgadzał się na każdą jej zachciankę. Zaprotestował dopiero wtedy, kiedy chciała przemienić ich w dom w siedzibę partii opozycyjnej i gniazdo walczących buntowników. Wtedy to jedyny raz postawił się żonie i poprosił by znalazła sobie inne miejsce, inne biura. Zapytany kiedyś przez dziennikarkę, czy jeśli by miał możliwość cofnąć czas, to czy ożeniłby się ponownie z Raymondą, odpowiedział, że nie jednak zdradził do młodzieńczy błysk w oku, który świadczył o niesamowitej miłości do żony. 

Pani Tawil była i jest kobietą niezwykle waleczną i odważną, cechuje ją czarne poczucie humoru oraz typowa dla pięknych kobiet charyzma. Nie boi się wyrażać swojego zdania, nawet jeśli stoi w sprzeczności z popularnymi poglądami. Przez swoje słowa oraz mieszanie się w politykę, która jak wiadomo jest domeną mężczyzn, wielokrotnie trafiła do więzienia oraz nałożono na nią areszt domowy. Oczywiście w niczym jej to nie przeszkodziło, gdyż ludziom tak zdeterminowanym i walczącym o słuszną sprawę, bardzo ciężko jest zamknąć usta. Muszę przyznać iż pokochałam tę niesamowitą Palestynkę i z chęcią przeczytam wydaną przez nią książkę. To właśnie ona wraz z Rut sprawiły, że zaczęłam inaczej postrzegać kobiety z bliskiego wschodu. Owszem widziałam zdjęcia półnagich Syryjek rozbijających się markowymi samochodami i balującymi w klubach, jednak do tej pory nigdy nie czytałam o tych naprawdę ważnych i szanowanych kobietach, które próbują coś zmienić. Dla nich feminizmem nie jest pokazanie światu swoich wdzięków lecz wnętrze swojego bogatego umysłu, zaistnienie w przestrzeni publicznej i sprawienie by ich głos został usłyszany, w szczególności przez mężczyzn. 

Sięgałam po tę książkę z przeświadczeniem, że przeczytam "historię pewnej przyjaźni". Oczywiście nieprawdopodobnej. Okazuje się jednak, że powieść ta jest czymś o wiele więcej. Po pierwsze obie kobiety, zanim się zaprzyjaźniły, to dużo o sobie czytały. Nie poznały się w szkolnej ławce, na studiach czy pijąc kawę w jednym z lokalnych barów. Kiedy pierwszy raz się spotkały obie były już dojrzałe i zaangażowane w to co robiły. Choć wydawać by się mogło, że znajdowały się po przeciwnych stronach barykady, to tak naprawdę walczyły o jedno : o pokój i możliwość współistnienia. Anthony David zamiast opisać nam losy głównych bohaterek, postawił na szeroką perspektywę i pokusił się o analizę konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Sam zdecydował się być biernym obserwatorem, nie opowiadającym się po żadnej  ze stron. Czy mu się to udało? Przypuszczam, że nie ma na świecie ludzi, którzy nie mają swojego zdania na temat toczącej się w Izraelu wojny. Z jednej strony słychać głosy o wypędzonych Palestyńczykach, z drugiej że Żydzi mieli prawo wrócić po swoje. Anthony David choć stara się być sprawiedliwy i zdystansowany, skłania się ku stronie palestyńskiej. O wiele częściej opowiada o izraelskich planach eksterminacji swoich sąsiadów niż o partyzantce Al-Fatah. Mi osobiście nie przeszkadzało to w odbiorze książki, jednak ludziom uznającym słuszność Izraela, może to przeszkadzać. 

Troszkę żałuję, że pomimo iż jest to książka o przyjaźni, było tutaj więcej polityki, historii, ideologii i biografii wielkich postaci, niż samego tego uczucia. Te fragmenty, w których autor zdradzał nam rozmowy czy wyrywki z listów pomiędzy Rut i Raymondą, były piękne, mądre i zabawne. Ich rozmowy były utrzymane na tak wysokim poziomie, że my wszyscy powinniśmy czuć się zawstydzeni, że "talkujemy" na tak błahe tematy, kiedy trzeba mówić o tym co jest naprawdę ważne. 

David Anthony to ceniony i doświadczony autor, który zna się na problemach bliskiego wschodu i zdobył sobie zaufanie tamtejszych obywateli. "Nieprawdopodobna przyjaźń" nie jest jego pierwszą książką o konflikcie pomiędzy Izraelem a Palestyną. I to właśnie fakt, że posiada doświadczenie i bywał w tamtych stronach, oraz że dzieło to powstało na podstawie przeprowadzonych z bohaterkami wywiadów, sprawia że książka ta jest naprawdę warta przeczytania. Jeśli chcecie poszerzyć swoją wiedzę historyczną, poczytać o fascynujących postaciach, jeszcze raz przeanalizować zarzewie konfliktu i wyrobić sobie własną opinię, to zachęcam do lektury. Przyjaźń jest tutaj tylko dodatkowym smaczkiem do całości. Polecam.

Tytuł : "Nieprawdopodobna przyjaźń. Palestynka, żydówka i ich wspólna walka o pokój"

Autor : Anthony David

Wydawnictwo : Wydawnictwo Kobiece

Data wydania : 29 maja 2019

Liczba stron : 360

Tytuł oryginału : An Improbable Friendship: Two Prominent Women, a Palestinian and a Jew, Join Hands to Fight for Peace

Tę oraz wiele innych książek, poleca księgarnia internetowa :